ต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าของเราพระองค์นี้ใช้บำเพ็ญเพียร ทำสมาธิจนบรรลุเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น ปัจจุบันมิใช่ต้นเดิมตั้งแต่ครั้งพุทธกาล แต่เป็นต้นที่ ๔ ซึ่งแตกหน่อมาจาก ต้นเดิม เนื่องจาก ต้นโพธิ์ ถูกทำลายหลายครั้ง จากผู้มีมิจฉาทิฏฐิ และคนนอกศาสนา ประวัติของต้นโพธิ์ทั้ง ๔ ต้นมีดังนี้ "ต้นโพธิ์ต้นแรก"
เป็นสหชาติ เกิดขึ้นพร้อมกับวันที่พระโพธิสัตว์ประสูติ ตามพุทธประวัติ กล่าวว่าสหชาติ มี ๗ ประการ ซึ่งก็คือ กาฬุทายีอำมาตย์, ฉันนะ, อานนท์พุทธอนุชา, พระนางพิมพา, ม้ากัณฑกะ, ขุมทรัพย์ ๔ มุมเมือง, ต้นอัสสัตถะพฤกษ์ (ต้นโพธิ์) ต้นโพธิ์นี้ จะผุดขึ้นมาเองจากพื้น ซึ่งเป็นปาฏิหาริย์ หรือจะมีคนมาปลูกในวันนั้นพอดี ก็สุดจะทราบได้ อย่างไรก็ตาม ต้นโพธิ์ต้นนี้ มีอายุมาจนถึงสมัยพุทธศตวรรษที่ ๒ พระเจ้าอโศกมหาราช กษัตริย์ชาวพุทธผู้ยิ่งใหญ่ยุคนั้น ทรงเคารพรักต้นโพธิ์เป็นอย่างยิ่ง จะเสด็จไปนมัสการต้นโพธิ์อยู่ตลอดเช้าเย็น พระเหสีของพระเจ้าอโศกมหาราช คือ พระนางติษยรักษิต ไม่พอพระทัยที่พระเจ้าอโศก เอาใจใส่ต้นโพธิ์มากเกินไป ( หึงกระทั่งต้นไม้) จึงได้ให้คนเอายาพิษเพื่อทำลายต้นโพธิ์
วิสัญญีภาพ ล้มสลบลง เสียพระทัยเป็นอย่างยิ่ง ให้คนนำเอาน้ำนมโคมารดต้นโพธิ์ทุกวัน และพระองค์เอง ก็ทรงคุกเข่า ที่ต้นโพธิ์นี้ พร้อมกับตั้งสัตยาธิษฐาน ขอให้มีหน่องอก ก็เกิดอัศจรรย์ มีหน่อโพธิ์งอกขึ้นมา พระองค์ได้นำมาปลูก เป็นต้นที่ ๒ อายุของต้นแรกสิริอายุได้ ๓๔๒ ปี
"ต้นโพธิ์ต้นที่ ๒"
ต้นโพธิ์ต้นที่ ๒ มีอายุยืนมาจนกระทั่ง กษัตริย์ใจทมิฬหินชาติ นามว่า "ศศางกา" ได้มาพบกับต้นพระศรีมหาโพธิ์ก็ไม่พอพระทัย เนื่องเพราะพระองค์นับถือฮินดู จึงได้ให้คนทำลายต้นพระศรีมหาโพธิ์ และทำลายพระพุทธรูปในวิหาร ทั้งหมด แต่อำมาตย์ชาวพุทธ ไม่กล้าทำลายพระพุทธรูป จึงได้ใช้วิธีเอาปูนโบกทับเพื่อปิดไว้เฉยๆ ภายหลังพระเจ้าศศางกาได้รับผลกรรม เกิดแผลพุพองทั่วร่าและสิ้นพระชนม์ อย่างอนาถ อายุรวมต้นโพธิ์ต้นที่ ๒ ได้ ๘๗๑ ปี
"ต้นโพธิ์ต้นที่๓"
ต้นโพธิ์ต้นที่ ๓ หลังจากนั้นไม่นาน พระเจ้าปูรณวรมา กษัตริย์ชาวพุทธ ได้มาพบเห็นต้นพระศรีมหาโพธิ์ล้มเช่นนั้น ก็เสียพระทัย แต่ให้คนได้ค้นหาหน่อพระศรีมหาโพธิ์ ก็พบหน่อโพธิ์ขึ้นที่ใต้ต้นโพธิ์ จึงให้มีการปลูกขึ้นใหม่ และสร้างรั้วล้อมป้องกันไว้อย่างแน่นหนา ต้นโพธิ์ต้นนี้มีอายุยืนนานมาก ถึง ๑,๒๕๘ ปี ก็ล้มไปตามกาลเวลา
"ต้นโพธิ์ต้นที่ ๔"
ต้นโพธิ์ต้นที่ ๔ ในปี ๒๔๔๓ เซอร์อเล็กซานเดอร์ คันนิ่งแฮม นักโบราณคดีชาวอังกฤษ ซึ่งเป็นผู้มีคุณูปการต่อพระพุทธศาสนามาก ได้ขุดค้นพบพุทธสถานหลายแห่ง จนทำให้พระพุทธศาสนา เป็นที่รู้จักของชาวอินเดีย หลังจากลืมเลือนไปแล้วกว่า ๘๐๐ ปี
 |
| พุทธคยา |
 |
| ต้นโพธิ๋ปัจจุบันที่พุทธคยา |
รวมอายุได้ ๑๒๕ ปี.
